“Avlod media” o‘zbek tilini ommalashtirish, tilimiz sofligini asrash bilan bog‘liq qator loyihalarni amalga oshirib kelmoqda. Ona-tili targ‘ibotiga bag‘ishlangan mavzularda ijtimoiy tarmoqlarda maqolalar, kontentlar joylab bormoqda. Maqsad talaba-yoshlar o‘rtasida o‘zbek tilini yanada ommalashtirish, uni sofligini asrashga hissa qo‘shishdir. Navbatdagi maqola orqali sizni ona-tilimizning imlo qoidasiga e’tibor qaratmoqchimiz. Zero, imlo qoidalaridan to‘g‘ri foydalanish, to‘g‘ri talaffuz, til sofligi va mazmunli muloqotda muhim ahamiyat kasb etadi. Shunga qaramay, bugunda, ayniqsa, yoshlar orasida xato yozish, tinish belgilarini noto‘g‘ri qo‘llash, va aksincha umuman qo‘llamaslik holatlari uchrab turibdi. Bugungi texnologiya rivojlangan davrda internetda, xususan, ijtimoiy tarmoqlarda tezkor yozish ehtiyoji ko‘pincha imlo qoidalariga e’tibor bermaslikka olib kelmoqda. Shuningdek, tez yozish yoki qisqa xabarlar yuborish jarayonida to‘g‘ri imlo qoidalariga amal qilinmaslik holatlari yoshlar orasida keng ommalashib ulgurganini ham tan olish kerak
Xo‘sh, imlo qoidalariga amal qilmaslik qay holatlarda yuzaga kelishi mumkin?
Aksar hollarda shaxsiy kommunikatsiya:Do‘stlar yoki yaqinlar bilan muloqotda, masalan, SMS yoki tezkor xabarlar yuborishda, ba’zi odamlar imlo qoidalariga jiddiy e’tibor berishmaydi, chunki bu turdagi muloqotda «rasmiylik» talab qilinmaydi.
E’tiborsizlik yoki bilim yetishmasligi: Ba’zi odamlar imlo qoidalariga e’tibor bermasliklari mumkin, chunki ular imlo qoidalarini yaxshi bilmasliklari yoki ularga nisbatan e’tiborli bo‘lishni o‘rganishmagan.
Tezkorlik yoki dangasalik: Ba’zida vaqtni tejash maqsadida yoki yozish jarayonida ishlashni osonlashtirish uchun imlo qoidalariga e’tibor bermaslik mumkin.
Ijodiy yoki shaxsiy uslub: Ba’zi hollarda yozuvchilar yoki yozuv uslubi yaratishga intilayotgan odamlar imlo qoidalarini “intentionally” buzishlari mumkin. Ular o‘z ifodalarini erkin va tasavvurga yo‘naltirilgan shaklda yaratmoqchi bo‘lishlari mumkin.
Qoidalar yoki tillarga nisbatan befarqlik: Ayrim odamlar o‘ziga kerakli tilning imlo qoidalariga yoki grammatikasiga kamroq e’tibor berishadi. Chunki ular o‘zlari o‘rgangan tilni «praktik» yoki oddiy usulda ishlatishni afzal ko‘rishadi.
Bu muammoning yechimi qanday?
Bugun telefon har bir talaba-yoshlarda mavjud. Imloga amal qilishni hozirdanoq boshlang. Telefonda yozishmalarda imlo qoidalariga amal qilish ko‘nikmasini shakllantirish uchun quyidagi amallarni bajarish mumkin:
Tez-tez yozish va tekshirish – Telefonda yozish jarayonida yozgan matnni qayta tekshirib, imlo qoidalariga e’tibor berish. Xatolarni aniqlab, to‘g‘rilashni odatga aylantirish.
Avtomatik imlo tekshiruvchilardan foydalanish – Telefonda imlo tekshiruvini yoqish va xatolarni avtomatik tarzda aniqlash. Bu ko‘pincha yozishdagi xatolarni kamaytirishga yordam beradi.
Sodda va aniq yozish – Tez yozish uchun qisqa va aniq iboralarni ishlatish. Imlo qoidalariga rioya qilishni oddiy matnlar bilan boshlash.
Yozishdan oldin o‘ylash – Yozishdan oldin nima yozishingizni biroz o‘ylab ko‘rish, jumlani to‘g‘ri qurish va imlo qoidalariga amal qilishni osonlashtiradi.
O‘rganish va takrorlash – Imlo qoidalarini muntazam o‘rganish va ularni yozishda qo‘llash. Yangi so‘zlar yoki qoidalar o‘rganilganda, ularni telefonda yozishmalarda amalda sinab ko‘rish.
Yozishmalarda rasmiylikni saqlash – Shaxsiy yozishmalarda ham, agar muhim yoki rasmiy suhbat bo‘lsa, imlo qoidalariga amal qilishni odat qilib olish.
Bu amallar orqali telefonda yozishmalarni to‘g‘ri va aniq yozish ko‘nikmasini shakllantirish mumkin. Imlo qoidalariga amal qilish, tilimizga bo‘lgan hurmatning aksidir. Shunday ekan, keling, avvalo har birimiz o‘zimizdan boshlaylik! Yuqoridagi tavsiyalarga amal qilsak, bexato yozish ko ‘nikmasi har birimizda shakllanishi shubhasiz.