Bakalavriat bosqichini muvaffaqiyatli yakunlash arafasida har bir talaba oldida muhim tanlov turadi: diplom ishi yozish yoki davlat imtihoni topshirish. Har ikkala variant ham talabadan ma’lum bilim, ko‘nikma va yondashuvni talab qiladi. To‘g‘ri tanlov qilish uchun esa ularning mohiyatini to‘liq tushunib olish zarur. Quyida diplom ishi va davlat imtihoni o‘rtasidagi asosiy farqlar va har birining o‘ziga xos xususiyatlari haqida batafsil ma’lumot beriladi.
Diplom ishi yozish
Diplom ishi – bu talabadan o‘z sohasidagi muayyan ilmiy yoki amaliy masalani chuqur tadqiq qilishni talab qiladigan yakuniy ilmiy ishdir. Diplom ishini yozish jarayonida talaba:
o‘z sohasiga oid chuqur bilim va malakasini namoyon etadi;
mustaqil izlanish va tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi;
ilmiy metodologiya asosida ma’lumot to‘plash, tahlil qilish va xulosa chiqarish tajribasiga ega bo‘ladi.
Diplom ishiga tayyorlanish ko‘proq vaqt va kuch sarflashni talab qiladi. Bu jarayon bir necha bosqichdan iborat: mavzu tanlash, adabiyotlar bilan ishlash, tadqiqot o‘tkazish, natijalarni tahlil qilish va yakuniy hujjatni yozish. Shuningdek, talaba o‘z ishi ustida ilmiy rahbar bilan birgalikda ishlaydi, tahrir va tuzatishlar kiritadi.
Diplom ishi yakunlangach, talaba uni maxsus komissiya oldida himoya qiladi. Himoya jarayonida talaba o‘z ishining asosiy g‘oyalarini taqdim etadi va komissiya a’zolari tomonidan berilgan savollarga javob beradi. Muhimi shundaki, savollar asosan talabani o‘zi tadqiq qilgan mavzu doirasida bo‘lgani uchun, tayyorgarlik darajasi yuqori bo‘lsa, savollarga javob berish nisbatan osonroq bo‘ladi.
Davlat imtihoni (nazorat savollari)
Davlat imtihoni esa talabadan o‘quv yillarida o‘zlashtirgan nazariy bilimlarni sinovdan o‘tkazishni talab qiladi. Bu jarayonning asosiy xususiyatlari:
Imtihonlar ko‘pincha yodlashga va nazariy bilimlarga asoslanadi;
Savollar qisqa, aniq va bevosita javob berishni talab qiladi;
Imtihon vaqti cheklangan bo‘lib, talabadan tez va samarali fikrlashni talab etadi;
Savollar butun bakalavriat davomida o‘tilgan fanlar bo‘yicha bo‘ladi.
Davlat imtihoni odatda bir necha soat davom etadi va test, yozma savollar yoki aralash shaklda o‘tkaziladi. Bu usul talabaning umumiy bilim darajasini baholashga imkon beradi. Tayyorlanish nisbatan qisqa muddatni olishi mumkin, chunki asosiy e’tibor mavjud bilimlarni mustahkamlashga qaratiladi.
Biroq davlat imtihoni topshirishda xotira va psixologik tayyorgarlik katta rol o‘ynaydi. Agar talaba imtihon kuni hayajonlanib, yod olgan ma’lumotlarni esdan chiqarib qo‘ysa, bu baholarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi ehtimoli mavjud.
Xulosa
Umuman olganda, diplom ishi va davlat imtihoni ikkalasi ham talabaning bilim va ko‘nikmalarini baholashga xizmat qiladi. Ammo ular turli yondashuv va vaqt sarfini talab qiladi:
Diplom ishi – chuqur izlanish, ilmiy fikrlash va uzoq muddatli tayyorgarlikni talab etadi, lekin himoya vaqtida savollar aniq va mavzu doirasida bo‘ladi.
Davlat imtihoni – yodlangan nazariy bilimlarning tezkor va aniq ifodasini talab qiladi, qisqaroq tayyorgarlik davri bo‘lsa-da, psixologik bosim kuchliroq bo‘lishi mumkin.
Shunday ekan, tanlov qilishda o‘z kuch va imkoniyatlaringizni, shuningdek o‘zingizni qaysi usulda ko‘proq ishonchli his qilishingizni inobatga olgan holda qaror qabul qilishingiz lozim.
Zeboxon Avazbek qizi